Eğer bir insanın başına 'elektroensephalograf'
(ezberlemeniz gerekmez!) adını taşıyan bir cihaz bağlarsanız, o insanın yaydığı
beyin dalgalarını kaydedebilirsiniz. Uyanık ve hareketsiz durumdaki bir insanın
beyni, saniyede 10 kez salınım yapan 'alfa' dalgaları yayar. Hareketli bir
insanın beyni ise, şahmını iki kez fazla olan 'beta' dalgalan yayar.
Uyku
sırasında ise beyin, salınımları çok daha az olan iki tür dalgayı, 'teta' ve
'delta' dalgalarını yayar. 'Teta' dalgalarının sa-lınımı saniyede 3.5 ila 7
arasında olup, 'delta' dalgalarmınki saniyede 3.5'tan azdır.
İnsanın uykusu
derinleştikçe, beyin dalgaları da yavaşlar. İnsanda en derin ve uyandırılmasmın
en zor olduğu uyku zamanında, beyin artık 'delta' dalgaları yaymaya
başlamıştır.
Şimdi geldik işin en ilginç yönüne. İnsan gece uykudayken
çeşitli zamanlarda beklenmeyen şeyler oluşur. İngilizce'deki 'Hızlı Göz
Hareketleri' kelimelerinin baş harflerinden alınarak 'REM' uykusu da denilen ve
insanların çoğunluğunda bir gecede 3-5 kez görülen bu safhada, beyin dalgaları
uyanık bir insa-nınki kadar hızlanır.
Bir insanı veya bir köpeği REM uykuları
sırasında seyrederseniz, gözlerinin öne ve arkaya hızla titrediğini görürsünüz.
REM uykusu safhasında köpeklerin çoğunda, insanların ise bir kısmında, kollarda,
bacaklarda ve yüz kaslarında seğirmeler de görülebilir.
Rüya REM uykusu
safhasında olur. Bu safhadaki bir insanı uyandırırsanız, rüyasını çok canlı
olarak hatırlar ve anlatabilir. REM safhası dışındaki uykularda insanlar
genellikle rüya görmezler.
Geceleri iyi bir uyku çekebilmek için, hem REM,
hem de bunun dışındaki safhaların birlikte yaşanması gereklidir. REM kısmı uyku
süresinin yüzde 25 kadarını kapsamalıdır. Normal uykudaki bir REM veya rüya
bölümü 5 ila 30 dakika sürer.
Uyku ilaçlan daha çabuk ve derin uyumanızı
sağlayabilirler ama uykunuzun ve özellikle de REM kısmının kalitesini
değiştirirler. Uykudan önce alınan alkol de beynin dalga yayma sistemini ve
düzenini etkiler. Düzenli bir uyku için insan her zaman aynı saatte yatmalı,
hafta sonlan da dahil aynı saatte uyanmalıdır.