Memduh Şevket Esendal

Hayatı
Ailesi çiftçilikle uğraşıyordu. Birbirini izleyen Savaşlar yüzünden, düzgün öğrenim yapamamıştı. Çocukluğunda doktor olmak isteyen Esendal, babasının ölümünden ve Balkan Savaşı'nın çıkmasından sonra İstanbul'a gelmiş, savaş bitince yeniden Çorlu'ya dönmüştür. 1906`da 20 yaşlarında iken o zamanlar gizli bir dernek olan İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye olmuştur. Esendal, İttihat ve Terakki tarafından İstanbul Teftiş Kurulu'na çağrılmış (1908), bu tarihten sonra parti müfettişi olarak Anadolu ve Rumeli'yi yakından görüp tanımak fırsatını bulmuştur.

1920`de TBMM hükûmetinin ilk orta elçisi olarak Azerbaycan'a gönderilmiş Kurtuluş Savaşı sonunda yurda dönmüştür. O dönem iktidarının hoş karşılamadığı Meslek Gazetesi 'ni çıkarmış (1925), İzmir Suikastı'nın iktidara muhaliflerini "tasfiye" olanağı vermesi üzerine 1926`da elçilik göreviyle yurtdışına gönderilmiştir. Esendal, elçi ve büyük elçi olarak 12 yıl kadar İran, Afganistan ve Sovyetler Birliği'nde kalmıştır. Kendi çabasıyla bu süre içinde Farsça, Fransızca ve Rusça öğrenmiştir.

1938 yılında yurda dönünce önce Bilecik, sonra Elazığ milletvekilliği yapmış, daha sonra CHP Genel Sekreteri olmuştur (1941 - 1945). Bu görevi sırasında partinin gençleşmesine, 35'ler Hareketi'nin gelişmesine destek olmuş, daha sonra kendi isteğiyle bu görevinden ayrılmıştır (1945). Son yıllarını öykülerini yazmak, yapıtlarını derleyip kitaplaştırmakla geçirmiştir. Kabataş Erkek Lisesi'nde tarih ve coğrafya öğretmenliği görevinde bulunmuştur.

Memduh Şevket Esendal 16 Mayıs 1952'de Ankara'da ölmüştür.


Yazın Yaşamı
Daha çok politika alanında tanıdığı için ilk öykülerini M.S, M.S.E., Mustafa Yalınkat, M. Oğulcak, İstemenoğlu gibi takma adlarla yazan Esendal, ilk yazılarını İrtika (1902) ve Musavver Fen ve Edep (1910) gibi gazete ve dergilerde yayımlamıştır. Esendal'ın tarihi bilinen ilk öyküsü 1912'de yazdığı El Malının Tasası 'dır.

Esendal'ın yazarlığının en verimli döneminin Meslek gazetesini çıkardığı 1925 yılıdır. Esendal 1925'te 35 öykü yayımlamıştır. Esendal'ın ancak 38 tefrikası yayımlanan ve yarım kalan Miras adlı romanı da aynı yıl yine Meslek gazetesinde çıkmıştır. Esendal, Ayaşlı ve Kiracıları'nın yayımladığı 1934 yılına kadar tek tük öyküler yazmakla yetinmiştir.

Esendal'ın yazarlığının en verimli dönemi, siyasal yaşamdan ayrıldığı 1945 yılından sonra olmuş, yazar 1946 yılında on yedi öykü yazmıştır. Esendal 1952 yılına kadar Ülkü, Sanat ve Edebiyat Gazetesi, Seçilmiş Hikâyeler, Türk Dili gibi dergilerde görünmüş, özellikle Ulus gazetesinin Pazar eklerinde yayımlanan öyküleriyle ününü genişletmiştir.

Yaşamının ancak dokuz yılında (1923 - 1926 ve 1946- 1952) yazında ciddi biçimde uğraşmış olmasına rağmen, Esendal değişik konuları, anlatımındaki yalınlık ve vuruculuk dolayısıyla yeni Türk öyküsünün en önemli adlarından biri olmayı başarmıştır. Memduh Şevket Esendal, 1942`de Ayaşlı ve Kiracıları adlı yapıtıyla CHP roman yarışmasında ödül kazanmıştır.


Üslubu
Esendal'ın edebiyatımıza getirdiği en önemli yenilik, ele aldığı konuları büyük bir sadelikle işlemesidir. Bu konular, yine sıradan insanların yaşamları etrafında gezinir. Öykücülüğe başladığı ilk yıllarda, dilde sadeleşmenin öncüsü olan Ömer Seyfettin'in izinden giden Esendal, ustalık dönemine eriştiğinde, hem Ömer Seyfettin'den, hem de kendi çağdaşlarından daha sade ve düzün bir dille yazmıştır. Uslübunda Çehov'un etkileri açıkça görülür. Hatta, bazı öyküleri, Çehov'dan yapılmış uyarlamalardır. Ancak bu etki, yazım tarzı, dildeki sadelik, kişilerin seçilişi ile sınırlı kalır. Esendal, Çehov'un karamsar bakışını tekrarlamaz. Kendi deyişiyle; insanlara yaşamak için ümit, kuvvet ve neşe veren yazılardan hoşlanır, insanları yoğunmuş mutfak paçavrasına çeviren ve yeise düşüren yazılardan hoşlanmaz.


Yapıtları
Anlaşılmamış Bir Nokta, Güzel Bir Ölüm, Bir Haydut Kuş, Şu Soyadı Konusu, Küp Kırığı Pabuç Eskisi, Geçmiş Günler, Yol Arkadaşları, Doktor Savdur, Gezide, Bir Kucak Çiçek, Kedi, Aptal Memiş, Terbiyesi En Güç Hayvan, Hatice, İşin Dibi Bozulmuş, Hırsız-Polis, Tutkunluk, Adım, Bana Kaçık Derler, Santa Kastello, Nazırın Odacısı, Gece Kuşu, Buğday Almağa Köye Gitmiştik, Konuşma, Turan Hanım Ayaşlı ve Kiracıları