Windows XP ve 2000’in Derinliklerinde Bir Gezinti
1) Windows 2000 ve XP’de Msconfig ile açılışın düzenlenmesi :Windows XP, programların sistem açılışında otomatik olarak
yüklenebilmelerine imkan tanıyan bir Autostart, yani Otomatik Başlat
işlevine sahip. Bu, bir taraftan Başlat menüsünde (Programlar alt
menüsünde) bulunan Baslangıç klasörü, diğer taraftan ise Kayıt Defteri
üzerinden gerçekleştirilir. Bazı programlar, kendilerini bu işlevi
kullanarak Başlangıç Klasörüne eklerler. Bu durum sadece açılış
süresini uzatmakla kalmaz, yazılımların sistem belleğini kullanması
nedeniyle Windows’un çalışma hızını da hissedilir derecede düşürür.
Windows’un
sahip olduğu sistem konfigürasyon aracı "Msconfig" ile bu gibi otomatik
olarak çalıştırılan programlara rahatlıkla göz atabilirsiniz. Ancak
Windows 2000 kullanıcıları söz konusu araca sahip olmadıkları için bu
kadar rahat hareket edemeyebilirler. Bunun için Msconfig aracını
bu adresten yükleyebilirsiniz.
Tam
adıyla Sistem Yapılandırma Hizmet Programı’nı çalıştırmak için Başlat /
Çalıştır komutu ile ekrana gelen penceredeki Aç kutusuna "msconfig"
yazmanız ve daha sonra Tamam düğmesine tıklamanız yeterli. Sistem
açılışında otomatik olarak yüklenen programları görmek için Başlangıç
sekmesini etkinleştirin. Buradaki listeden programın ismini, yüklenme
şeklini ve sabit disk üzerinde bulunduğu yeri görebilirsiniz. Real
Player, Apple Quicktime veya Nero gibi uygulamalara ait buradaki
kayıtlan devre dışı bırakmalısınız. Buna karşılık Windows’a ait
kayıtlara dokunmayın. Çalışmasını istemediğiniz programları devre dışı
bıraktıktan sonra sistemi yeniden başlatın. Sistem açılışında ekrana
gelen penceredeki mesajın bir daha gösterilmemesi ve ilgili programın
Windows açılışında otomatik olarak yüklenmemesi için buradaki kutucuğu
işaretlemeli ve Tamam düğmesine tıklamalısınız.
2 ) Windows 9x, 2000, XP Farklı donanım profillerinin kurulumu :Sistem açılışında çeşitli donanım sürücülerinin yüklenmesi gereksiz
zaman kaybına neden olur. Örneğin, bir video düzenleme kartına
sahipseniz ve bunu sadece zaman zaman kullanıyorsanız ilgili sürücüyü
sadece istediğiniz zaman yüklemeniz daha mantıklı olacaktır. Donanım
profilleri bunun için etkili bir çözüm teşkil ediyorlar. İlk olarak
sahip olduğunuz profilin özelliklerini yeni bir tanesine
kopyalamaksınız. Bunun için Bilgisayarım simgesine sağ tuşla tıklayın,
kısayol menüsündeki Özellikler komutunu çalıştırın, Donanım sekmesini
etkinleştirin ve buradaki Donanim Profilleri dügmesine tıklayın. Burada
normalde sadece Profile 1 isimli bir kayıt bulunur. Şimdi Kopyala
düğmesine tıklayın ve yeni profile "Video Yok" gibi açıklayıcı bir isim
girin. Ardından Tamam düğmesine tıklayın ve Windows’u yeniden başlatın.
Artık sistem açılışında ekrana gelen pencereden istediginiz profili
seçebilirsiniz. Şimdi Video Yok kaydını seçin ve Sistem Özellikleri
penceresindeki Donanım sekmesini etkinleştirdikten sonra buradaki Aygıt
Yöneticisi düğmesine tıklayın. Ekrana gelen listeden açılışta
yüklenmesini istemediğiniz cihazı seçin (örneğin Video Kartı) ve
kısayol menüsündeki Devre Dışı Bırak komutunu çalıştırın. Ardından
Windows’u kapatıp yeniden başlatın ve açılışta tekrar Video Yok donanım
profilini seçin. Bunun sonucunda video kartının sürücüsü sistem açılışı
sırasında otomatik olarak yüklenmeyecektir. Bu ipucunu Windows 2000 ve
9x altında da rahatlıkla uygulayabilirsiniz. Windows 9x altında donanım
profillerine Bilgisayarım özellikleri penceresindeki Donanım Profilleri
sekmesi üzerinden ulaşabilirsiniz.
3 ) Windows XP Açılış optimizasyonunun ayarlanması :Microsoft, Windows XP’ye sistemin açılış sürecini hızlandırmak için
işletim sisteminin başlatulmasını ve programların yüklenmesini otomatik
olarak iyileştiren bir araç eklemiş. Bunun için Windows, kendi açılışı
ve uygulamaların yüklenmesi sırasında gerçekleşen işlemleri kaydediyor
ve yüklenen dosyaları, sahip olduğu birleştirme aracını kullanarak, bir
sonraki açılışta okuma kafaları mümkün olan en kısa yolu kullanacak
şekilde sabit disk üzerinde yeniden yerleştiriyor. Windows, açılış
iyileştirmesi için belirlediği ayarları"C:WindowsPrefetch" klasöründeki
LAYOUT.INI dosyası içerisinde saklıyor. Ayrıca, aşağıda sisteminizi
hızlandırmak için birkaç ipucu da bulunuyor.
» Birkaç tıklamayla daha güçlü bilgisayar :
Tüm
Windows bilgisayarları için geçerli olan bazı ipuçları vardır. Burada
topladığımız bu klasik ipuçlarını sizlere bir kez daha hatırlatıyoruz. » Hazırda beklet :Bu özelliği bilgisayarı kapatırken kullanabilirsiniz. Bu sayede o anki
tüm hafiza içeriği sabit diske kaydedilir ve bir sonraki açılışta geri
yüklenir. Hazırda Beklet işlevini Denetim Masası’ndaki Güç Seçenekleri
öğesini kullanarak etkinleştirebilirsiniz. Başlat / Bilgisayarı Kapat
komutunu çalıştırdıktan sonra sol taraftaki [Shift] tuşunu basılı
tuttugunuz zaman Beklet düğmesinin ismi Hazırda Beklet olarak
değişecek.
» Yazıtipi klasörü : Kullanmadığınız
yazı tiplerini Denetim Masası’ndaki Yazı Tipleri klasöründen düzenli
olarak silin. Bu, bilgisayarın açılmasını ve çalışmasını bir hayli
hızlandırır.
» Takas dosyası : Şayet birden
çok sabit disk içeren bir sisteme sahipseniz takas dosyalarını mutlaka
diğer disklere dağıtın. Bu, dosyaya erişim sırasında zamandan tasarruf
sağlar.
» Hafıza ihtiyacı : Ne kadar
hafizaya ihtiyacınız olduğunu tespit etmek için Görev Yöneticisi’ni
açın ve çalışırken kullandığınız tüm programlan başlatın. Daha sonra
Performans sekmesini etkinleştirin ve buradaki Ayrılmış Bellek (K)
kısmında KB cinsinden verilmiş En Yüksek değerini kontrol edin.Bu,
bilgisayarınızda bulunması gereken minimum bellek miktarını gösterir.
Prefetch Dosyaları Hakkında Bilgiler (Windows XP & Windows Server 2003)
Windows,
yüklenen programlar için".pf" uzantısına sahip yeni dosyalar oluşturur.
İşletim sistemi her üç günde bir bu dosyaları kontrol eder ve
kullanıcının çalışmaya ara verdiği bir sırada dosyaları yeniden
düzenler.
Prefetch klasörünün içerisindeki ".pf" uzantılı
dosyaların sayısı zaman içerisinde artar. Bunun sonucunda açılış
iyileştirmesi gitgide daha kötü bir hal almaya başlayacaktır. Bu
nedenle Windows’un yeniden organize olabilmesi için söz konusu
"C:Windows\Prefetch" klasörünün içeriğini en az ayda bir kere
temizlemelisiniz.
Yaptığımız denemede 2,8 GHz’lik bir Pentium
4 ve 512 MB belleğe sahip bir sistem üzerine Windows XP Professional
kurduk. Prefetch klasörünün temizlenmesinden sonra BIOS ekranın
görüntülenmesi ile kayıt penceresinin ekrana gelmesi arasında geçen
süre 46 saniyeden 36 saniyeye düştü. Üzerinde 1 GHz’lik Celeron
işlemci, 256 MB RAM ve Windows XP Home bulunan ikinci bir test
makinesinde ise söz konusu süre 52 saniyeden 50 saniyeye düştü.
Not: Prefetch dosyaları ve temizlenmesi hakkında daha detaylı bilgiye ulaşmak için bu adrese de göz atmanızı öneririz(İngilizce).
! DİKKAT:Bu işlem sistemin derinliklerinde yapılacak bir değişikliktir ve bu
nedenle her ihtimale karşı ilk olarak sabit diskinizin o anki durumunu
yedeklemeyi unutmayın veya Sistem Geri Yükleme noktası oluşturun!
4 ) Windows XP DSL ile hızlı baslangıç :Bilgisayarınızı bir ağ kartı ve RASPPPOE sürücüsü ile doğrudan DSL
ağına bağladıysanız Windows’un açılışı sırasında bazı gecikmeler
yaşayabilirsiniz. Örneğin, tüm simgelerin eksiksiz olarak
görüntülenmesine ragmen bunları çalıştırmak istediğiniz zaman başarısız
olabilirsiniz. Bunun nedeni Windows XP’nin ağ kartı için bir IP adresi
atamaya çalışmasıdır. Bunun için ilk olarak bir DHCP sunucusu arar ve
ardından bir IP adresi atar. Ancak bu, DSL ağında önceden planlanmadığı
için biraz zaman alabilir. Burada IP adresleri sunucu tarafindan
atanmaktadır.
Söz konusu arama işlemini engellemek için bu
bağdaştırıcının tüm istemci ve protokollere bağlanmasını
engellemelisiniz. Bunun için Başlat Menüsü’ndeki Programlar / Donatılar
/ İletişim / Ağ Bağlantıları komutunu çalıştırın ve ekrana gelen
penceredeki Yerel Ağ Baglantısı simgesine sağ tuşla tıkladıktan sonra
açılan kısayol menüsündeki Özellikler komutunu çalıştırın. Genel
sekmesinde bulunan tüm seçenekleri devre dışı bırakın.
!
DİKKAT: Bu ipucu sadece, söz konusu ağ sekmesini kullanarak aynı
zamanda yerel ağa veya bir yönlendiriciye bağlı değilseniz etkili
olacaktır. 5 ) Windows XP Açılış menüsü konfigürasyonu :Eğer Windows XP’yi eski bir Windows sürümüyle birlikte çalışacak
şekilde veya sabit diskinizi bir DOS açılış disketi kullanarak
kurduysanız, bilgisayarın açılması sırasında Bootmenu, yani açılış
menüsü ekrana gelecektir. Standart ayarlara göre kullanmak istediğiniz
işletim sistemini seçmek için 30 saniye süreniz var. Ancak bu süreyi
kısaltmak elinizde. Şayet sabit diskinizi DOS altında kurduysanız
açılış menüsünde sadece Microsoft Windows XP Professional veya Home
Edition kaydından ikişer tane olacaktır. Bu durumda menüyü kapatmanız
size vakit kazandırır.
Bunun için Bilgisayarım simgesine sağ
tuşla tıklayın ve kısayol menüsündeki Özellikler komutunu çalıştırın.
Takip eden penceredeki Gelişmiş sekmesini etkinleştirin ve Başlangıç ve
Kurtarma başlığı altında bulunan Ayarlar düğmesine tıklayın. Şimdi
ekrana gelen pencere üzerinden söz konusu menünün ekrana gelme süresini
kısaltabilir veya İşletim sistemleri listesini gösterme süresi
seçeneğindeki işareti kaldırarak menünün ekrana gelmesini
engelleyebilirsiniz.
! DİKKAT: İşletim sistemleri
listesini gösterme süresi seçeneğindeki işaret kaldırırsanız, bir
dahaki açılışta karşınıza bilgisayarınızda yüklü olan işletim
sistemlerinin bulunduğu liste gelmeyecektir. O yüzden BOOT.INI
dosyanızı bu işlemi yapmadan önce lütfen yedekleyiniz ve
buradaki yöntemleri okuyunuz!
6 ) Windows XP’de Otomatik IDE tanımanın kapatılması :Windows XP, sistem açılışında standart olarak bilgisayarınızda kurulu
olan IDE yuvalarını kontrol eder. Bunun sonucunda Windows, mevcut
cihazları sisteme bağlar. Ancak bu arama işlemi tabii ki zaman kaybına
neden olur. Şayet yeni cihazlar bağlamayı düşünmüyorsanız bu seçeneği
devre dışı bırakmalısınız. Tabii ki ihtiyaç duyduğunuz zaman rahatlıkla
tekrar etkinleştirebilirsiniz.
Bunun için Aygıt
Yöneticisindeki IDE ATA / ATAPI Denetleyiciler başlığını açın. İlk
olarak Birincil IDE Kanalı öğesine çift tıklayın ve takip eden
penceredeki Gelişmiş Ayarlar sekmesini etkinleştirin. Buradaki Otomatik
Algıla öğesinin seçili oldugu açılır listeden Yok öğesini seçin. Aynıi
işlemi İkincil IDE Kanalı için de uygulayın. Artık gereksiz yere
beklemek zorunda kalmayacaksınız.
Hızlı Çalışma : Windows’u beklemeye mecbur değilsiniz!7 ) Otomatik Kullan ve Çalıştır’ı kapatma :‘Otomatik Kullan’ ve ‘Otomatik Çalıştır’ adlı Windows işlevleri size
ayak bağı olabilir. Ne de olsa sürücüye yerleştirilen tüm program
CD’lerinin kurulum programlarının otomatik olarak çalıştırması
gerekmiyor. Yine aynı şekilde, Nero veya WinOnCd gibi CD yazma
programlarını kullananların da XP’nin yazma programını kullanmak
isteyip istemedikleri sorusuna her seferinde yanıt vermesi son derece
can sıkıcı.
CD üzerindeki programların otomatik olarak
çalıştırılmalarının sorumlusu ise Windows’un ‘Otomatik Çalıştır’
işlevi. Bu işlevi Windows 2000 ve XP altında rahatlıkla devre dışı
bırakabilirsiniz. Bunun için Başlat/ Çalıştır komutu ile ekrana gelen
penceredeki Aç kutusuna “gpedit.msc" yazın ve Tamam düğmesine tıklayın.
Takip eden penceredeki Bilgisayar Yapılandırması ve Kullanıcı
Yapılandırma başlıkları altındaki Sistem öğesini etkinleştirin. XP
altında pencerenin sağ yarısında bulunan ‘Otomatik Çalışır’ özelliğini
kapat öğesine çift tıklayın, takip eden penceredeki Etkin seçeneğini
etkinleştirin ve son olarak Tamam düğmesine tıklayarak onaylayın.
Windows 2000 altında ise ‘Otomatik Çalıştır’ yerine ‘Otomatik Oynat’
ifadesi kullanılmış.
‘Otomatik Kullan’ işlevini devre dışı
bırakmak için de Windows Gezgini veya Bilgisayarım penceresindeki
istediğiniz CD veya DVD sürücünün üzerine sağ tuşla tıklayın ve ekrana
gelen kısayol menüsündeki Özellikler komutunu çalıştırın. Takip eden
penceredeki Otomatik Kullan sekmesini etkinleştirin ve buradaki
Uyg.acak bir işlem seç seçeneğini etkinleştirin. Ardından yukarıdaki
açılır listeden farklı içerik türlerini seçin ve son olarak aşağıdaki
listeden Eylem Yok öğesini seçin.
8 ) Windows XP Yükleme engelinin kaldırılması :Bir bilgisayar üzerinde çalışan hizmetlerin tamamı Windows’tan
kaynaklanmıyor, aynı zamanda başka uygulamalar tarafından da
kullanılıyor olabilirler. Özellikle başarıma ihtiyaç duyan veya
gereksiz olduğunu düşündüğünüz hizmetler kapatmak için aşağıdaki
işlemleri uygulamalısınız. İlk olarak bir hizmetin çok fazla kaynağa
ihtiyaç duyup duymadığını kontrol etmelisiniz. Bunun için [Alt]
[Ctrl] [Del] tuş kombinasyonunu kullanarak ulaşabileceğiniz Görev
Yöneticisi’nden faydalanabilirsiniz. Bu pencere üzerindeki İşlemler
sekmesini etkinleştirin ve bir işlem için CPU sütununda özellikle
yüksek değer bir gösterilip gösterilmediğini kontrol edin. Buradaki "
svchost.exe" isimli işleme karşı şüpheli yaklaşabilirsiniz. Bu hizmet
DLL dosyalarının yüklenmesinden sorumludur ve bu işlemlerden birinin
hangi programdan kaynaklandığını buradan tespit etmeniz mümkün
değildir. Buradaki listede çok sayıda " svchost.exe" kaydı bulunur ve
bunların her birinin bir hizmet olduğunu gösterir. Bunun için Windows
XP Professional’ın sahip olduğu Tasklist aracına başvurabilirsiniz.
Home Edition kullanıcıları ise ilgili aracı
buradanyükleyebilirler. Ancak ilk olarak söz konusu Svchost hizmetinin PID
(Process Identifier, İşlem Tanımlayıcı) bilgisini elde etmelisiniz.
Görev Yöneticisi penceresindeki Görünüm / Sütun Seç komutunu
çalıştırın, takip eden penceredeki PID (İşlem Tanımlayıcı) seçeneğini
işaretleyin ve Tamam düğmesine tıklayın. Şimdi şüphelendiğiniz hizmetin
PID bilgisini not edin.
Başlat Menüsü’ndeki Programlar / Donatılar / Komut istemi komutunu çalıştırın ve asağıdaki ifadeyi girin:
tasklist / svc
Artık
PID bilgisini kullanarak, şüphelendiğiniz hizmetin kaynağını
öğrenebilirsiniz. Bunun sonucunda söz konusu uygulamayı ister
kaldırabilir, ister Msconfig aracını kullanarak devre dışı
bırakabilirsiniz. Güvenlik nedeniyle yeni ayarlarınızı denemeden önce
ilk olarak 2. ipucunda anlatıldığı gibi ikinci bir donanım profili
oluşturmalısınz.
Windows’un bu tip fazlalıklardan kurtulması
başarım artışı sağlıyor. İşe başlamak için, isletim sisteminin açılışta
otomatik olarak yüklediği Windows XP hizmetleri iyi bir nokta bizler
için. Çünkü bu hizmetlerin hepsine, her bilgisayarin ihtiyaci yok.
Çalışmaya
baslamadan önce en iyisi ikinci bir donanim profilini oluşturun (Bkz.
2. ipucu). Daha sonra Denetim Masası / Yönetim Araçları / Hizmetler
aracını çalıştırın. Artık buradaki hizmetlerden, bilgisayarınızın
kullanım alanı ve sahip olduğu donanımlara bağlı olarak ihtiyaç
duymadıklarınızı devre dışı bırakabilirsiniz. Şayet buradaki hizmetleri
devre dışı bıraktıktan sonra Windows ile çalışırken sorunlar yaşarsanız
yine bu aracı kullanarak tekrar etkinleştirebilirsiniz. Eger Windows’un
açılmasını engelleyen bir hata ile karşılaşırsanız eski donanım
profilini yükleyebilirsiniz.